Inleiding

Ik begin met een raadsel: wat wil iedereen worden maar niemand zijn?
Het antwoord is: oud.

Zeker in deze samenleving, waarin ouder worden wordt geassocieerd met negatieve zaken zoals fysieke en mentale aftakeling en hoge zorgkosten, is oud zijn een ongewenste toestand. Hoe ga je daarmee om?

Dat doet natuurlijk iedereen op zijn of haar eigen manier. Ik zal  (ik ben van 1956) iets vertellen over mijn manier.

Ik denk dat de ideeën over ouder worden zoals die in onze samenleving bestaan fundamenteel verkeerd zijn. En dat het loslaten van die valse ideeën je helpt om het ouder worden te ervaren als een bijzonder verrijkend proces: een vreugdevolle, bevrijdende weg terug naar de waarheid en het licht. Een weg terug naar jezelf.

Naïef? Als je dat vindt, vraag je dan eens af waarom je er zo zeker van bent dat de ouderdom ons niet terug brengt naar de bron, naar het licht? Dat de oude dag een zinloze en vreugdeloze leeftijdsfase is?

Als je er zeker van bent dat er geen leven na de dood is, dat de ouderdom alleen maar aftakeling is, dan is er geen hoop. Maar waarom laat je niet een beetje onzekerheid, en daarmee hoop toe? Misschien zit het universum wel heel anders in elkaar dan je denkt. Kijk eens met een open blik naar je leven. Hoeveel mooie, onverklaarbare dingen zijn er gebeurd? Is de mens, is het hele universum, niet een wonder?

Ik keek eens naar een interview met een destijds bekende hoogleraar psychologie die al jaren geleden overleden is en toen in de laatste fase van zijn leven was. Hij verzuchtte: “Waarom is er niemand die eerlijk toegeeft dat we er eigenlijk helemaal niets van begrijpen?”
Juist mensen die ergens heel veel van af weten erkennen het raadsel, het wonderbaarlijk van alles.
Stop met het wegredeneren van het leven, van de mens, en kijk eerlijk naar je leven. Is dat niet een wonder? Kijk een ander aan en voel dat er achter die ogen een onverklaarbaar wonder zit.

In het onzekere, in het mysterie ligt hoop. De diepste momenten van je leven zijn niet in woorden te beschrijven, zijn niet verklaarbaar.
Het is mijn geloof dat de ouderdom ons sterker in contact brengt met dit mysterie; tenminste, als we daarvoor kiezen.

De sleutel van het diepgaande spirituele proces waarvoor de ouderdom bedoeld is bestaat uit twee delen: loslaten en toelaten.

Loslaten

“Het wordt allemaal minder”,  heb ik een oudere vrouw eens horen zeggen. Dit is de reden waarom velen zo opzien tegen het ouder worden: het wordt gezien als een tijd van verlies. Een tijd van afnemende lichamelijke en geestelijk krachten. Kinderen die je steeds minder vaak ziet en die je steeds minder begrijpen, een hele wereld om je heen die je niet meer kunt volgen. De wereld van je jeugd is verdwenen, veel mensen zijn er niet meer.
Geen wonder dat we dat niet willen.
En omdat we dat niet willen, houden we krampachtig vast aan wat voorbij is.

Dit is het tragische, want juist deze houding zorgt er voor dat het ouder worden zo moeilijk is. Juist door niet los te laten, door niet mee te gaan met de stroom van het leven, met de stroom van het bewustzijn zelf, wordt het ouder worden zwaar. Je zwemt dan tegen de stroom in en hebt steeds minder kracht om dat te doen.

Oud wordt je als je vasthoudt aan iets dat voorbij is. Je laat het nieuwe, dat altijd de vernieuwende energie van het jonge – de jeugd – in zich draagt, niet toe.

De kunst van het loslaten

Wat is dat eigenlijk, loslaten?
Je kunt die vraag omdraaien. Alles verandert voortdurend: kijk maar naar buiten en vergelijk wat je ziet met beelden uit je jeugd. Als alles steeds verandert, hoe kunnen we dan niet loslaten? Wat is het vreemde vermogen van een mens om aan dingen te kunnen vasthouden? Hoe is het mogelijk dat een mens er in slaagt om niet mee te gaan met de voortdurende verandering? Is hij dan geen deel van die stroom?

Het antwoord is: ons mentale vermogen. Ons hoofd zit vol ideeën over onszelf, over wie we zijn, over wat er in het verleden gebeurd is, over hoe de wereld hoort te zijn. Die ideeën zijn verankerd in het verleden. Net als een anker van een schip ervoor zorgt dat het niet meegaat met de stroom, vormen die ideeën een innerlijk anker waarmee we ons vast kunnen zetten in het verleden. Dit is wat wij als “oud” ervaren bij een ander: iemand die zich via zijn ideeën verankerd heeft in een voorbije tijd.

Wat we zouden moeten loslaten zijn alle ideeën die zo vanzelfsprekend zijn dat we niet eens beseffen dat we er aan vasthouden. Ze horen bij de wereld van vroeger, niet bij de huidige wereld, en helemaal niet bij wie we werkelijk zijn: tijdloze wezens van puur licht.

Veel problemen van het ouder worden ontstaan omdat mensen blijven vasthouden aan dit mentale anker, terwijl de veranderende wereld om hen heen steeds minder overeenkomt met die ideeën. Dit uit zich dan vaak in een eindeloos gemopper op jonge mensen die wel in harmonie met de wereld leven. De heilzame ontwikkeling dat jonge mensen vrijer en losser zijn, minder geïnteresseerd in hard werken en meer in leven, en allerlei hokjes loslaten, wordt dan scherp veroordeeld. Toen tijdens mijn jeugd in de zestiger jaren veel jongens lang haar gingen dragen zagen veel ouderen dat als het einde van de beschaving. “Langharig, werkschuw tuig” was een veel gehoorde kreet. Het was blijkbaar helemaal verkeerd om als man je vrouwelijke kant te omarmen en wat meer te willen genieten van het leven.

Dat was niet alleen toen. Gedurende de hele menselijke geschiedenis mopperen ouder wordende mensen op de jeugd, zeggen ze dat vroeger alles beter was, dat jonge mensen karakterloos zijn en maar wat doen en zich niet aan de regels houden. Uiteindelijk gaan al die mopperende mensen dood en gaat het leven gewoon verder. Verandering interpreteren als verval is van alle tijden.

Het innerlijke probleem is dat mensen die jongere generaties veroordelen, ook de energie van hun eigen ziel veroordelen. Dit is wat er fout gaat bij veel ouderen: in plaats van toegroeien naar de ziel, die altijd groeit en vernieuwt,  wordt de ziel verworpen. Hoe meer mensen vastzitten in hun eigen gedachten, hoe groter de problemen van de oude dag.
Loslaten begint met iets heel eenvoudigs, iets heel menselijks: twijfel.
Twijfel begint met het erkennen van je eigen onwetendheid. Iemand die niet twijfelt, denkt dat hij alles weet. Bekend is de uitspraak van Socrates: “het enige dat ik weet is dat ik niets weet.” Vanuit die openheid wordt loslaten mogelijk. Kun je het nieuwe toelaten: het nieuwe dat zo anders is dan de wereld die we kennen, ons ware zelf dat zo anders is dan de persoonlijkheid die we nu denken te zijn.

Wat moeten we dan loslaten?

– Tijd loslaten om je eeuwige zelf te kunnen ervaren.

– Ruimte loslaten om jouw innerlijke eenheid met het universum te omarmen.

– Het niet-zelf loslaten om meer van jezelf te worden.

– Angst loslaten om liefde te kunnen omarmen.

– Hokjes loslaten omdat we altijd groter zijn dan het hokje waarin we onszelf opgesloten hebben.

– Ideeën over onszelf loslaten omdat ze ons altijd begrenzen en wij onbegrensd en eeuwig zijn.

En dat loslaten wordt veel makkelijker als we beseffen dat we iets heel moois kunnen toelaten.

Toelaten

“Oud wordt je als je vasthoudt aan iets dat voorbij is. Je laat het nieuwe, dat altijd de vernieuwende energie van het jonge – de jeugd – in zich draagt, niet toe“.

Dit schreef ik in het vorige hoofdstukje. Het is een bevrijdend besef: het nieuwe brengt altijd een vernieuwende, jeugdige energie, een verlangen met zich mee.
Het toelaten van die energie is de sleutel tot het eeuwige leven.

We sterven om opnieuw geboren te worden. Maar dat hoeft geen scherpe overgang te zijn. Zoals de foetus zich in de baarmoeder ontwikkelt, zo groeit in de ouder wordende mens een engel van licht. Een engel die het bewustzijn verder draagt op zijn reis in de kosmos en het aardse lichaam achterlaat. De engel van het nieuwe.

Het innerlijke kind, dat bij onze geboorte zijn vleugels verloor en in de loop van ons leven steeds kleiner werd, begint weer te groeien en krijgt vleugels.

We kunnen die Engel alleen toelaten, alleen worden als we het oude loslaten. We hebben onszelf (bijna) helemaal verloren in de overtuigingen en angsten van deze wereld. Het draait hier om presteren, uiterlijk en succesvol zijn. De ratrace winnen.

En nu groeit er ineens in ons een foetus die alles heel anders ziet, anders ervaart – en zo niet kan zijn. Je kunt die foetus, die prachtige ongeboren Engel, alleen voeden, alleen worden, als je al die oude ideeën loslaat. Alleen dan groeit de foetus, alleen dan geeft die foetus jouw iets van zijn kracht, licht en heelheid.

Loslaten om die engel te kunnen toelaten. Dat is ouder worden.

Dat loslaten wordt zoveel makkelijker en vanzelfsprekender als we beseffen wat we toelaten: ons ware zelf. Ouder worden is eigenlijk weer worden wie we zijn. De rol die we gespeeld hebben in deze wereld afleggen. Echter, op deze wereld zijn we zo gaan geloven in die rol dat we denken dat we die rol zijn, ja, dat het toneelstuk, het spel, van deze wereld, de hele werkelijkheid is.

Ouder worden gaat ten diepste niet over loslaten, maar over de bereidheid te ontvangen, over herstel van contact met de waarheid, over groei, over bevrijding. Over toelaten dus.

Bevrijding van het onware, bevrijding van de ketens van de fysieke wereld. Een proces waarin we de beperkingen van de fysieke werkelijkheid, de beperkingen van de menselijke samenleving, met al het moeten, met alle angsten, voorgoed achter ons laten. Een proces waarin we onze goddelijke werkelijkheid, onze oneindigheid, onze vrijheid weer toelaten.

Waarom is dat zo moeilijk? Omdat wat we uiteindelijk zijn in veel opzichten haaks staat op wie we denken te zijn. Omdat de waarheid die we moeten toelaten in veel opzichten haaks staat op wat we nu geloven.

De ouder wordende mens is zwanger van de Engel die in haar of hem aan het ontstaan is. Maar velen stoten deze Engel af, willen die niet zijn; verwerpen daarmee de voedende en helende energie van de Engel.

De sleutel tot omgaan met de ouderdom is begrijpen dat je zwanger bent, de sleutel tot omgaan met oudere mensen is begrijpen dat ze zwanger zijn.

En het mooie is: je bent zwanger van jezelf. Langzaam laat je je ware zelf toe, langzaam laat je de rol die je gespeeld hebt in dit leven weer los. Ouder worden is alleen problematisch als je dit niet accepteert. Aftakeling ontstaat als je je verzet tegen deze ontwikkeling: als je je verzet tegen het opstijgen naar het licht – het licht dat je bent.

Ontwaken

Wat is dat licht? Als we over licht praten denken we al gauw aan een uiterlijk fenomeen zoals de zon. Een lamp die aangaat.
Wat brengt licht? Het antwoord is eenheid. Op het moment dat de zon opgaat en de nacht verdwijnt, wordt alles in één licht gezet. Er ontstaat eenheid: alles wordt verbonden. We voelen ons weer deel van de wereld. Licht maakt één, licht verbindt, licht neemt de angst weg. Ineens lijkt deze wereld van hokjes en grenzen en strijd heel onecht.
Het gaat zelfs nog verder. Licht zelf bevindt zich in een tijdloze toestand. Zou je meereizen met een lichtstraal, met de snelheid van het licht dus, dan verdwijnen tijd en ruimte: alles gaat op in een eeuwig nu.

In onszelf kennen we licht ook van binnenuit: dat noemen we liefde. Liefde verbindt, liefde overstijgt tijd en ruimte. Liefde brengt ons weer terug naar de bron, in liefde worden we de bron.

Ouder worden is het horen van de roep van de bron. De bron roept ons: kom terug bij mij, verlaat de wereld van de afgescheidenheid, van angst, komt terug bij mij. Dit is je thuis: jij bent de bron, jij bent het universum. Jij bent liefde.
Laat dat toe, zeg er ja tegen.

Wordt wie je bent.
De tijd van het ontwaken is aangebroken.

Besluit

We leven in een wereld waarin we leren al het wonderbaarlijke, het mooie, het onverklaarbare van het leven weg te redeneren. En volgens die manier van kijken ben ook jij uiteindelijk gedoemd af te takelen en te verdwijnen. Laat die manier van kijken eens los en voel in je hart dat je een wonder bent. Een onverklaarbaar wonder.

Ouderdom is de leeftijdsfase waarin je dat wonder niet langer onderdrukt, niet langer wegredeneert. Ouderdom is de tijd om de angsten, de beperkende denkwijze van deze wereld los te laten en dat wonder te aanvaarden en te vieren.

Accepteer het wonder.
Jij bent het wonder.

Gerrit Gielen

---