Gerrit Gielen

Vergeven, het is een onderwerp waarover veel geschreven is. Over het vergeven van jezelf minder. Het valt me op dat iedereen het er over eens is dat vergeven een goede zaak is. Wat me ook opvalt is dat vaak niet duidelijk uitgelegd is waarom. Om de een of andere reden schijnt het goed te zijn, en velen geloven dat je daarvoor later in de hemel beloond wordt. Een goed mens vergeeft en we willen graag goed zijn.
Zelfvergeving is helemaal een moeilijk onderwerp. Bestaat het wel? Is het juist dat een misdadiger zichzelf mag en kan vergeven? Is dat recht niet voorbehouden aan het slachtoffer?

In dit artikel hoop ik wat helderheid over deze onderwerpen te scheppen door ze vanuit het perspectief van innerlijke groei te bekijken.

Waarom het goed is om te vergeven

– Waarom vergeven moeilijk is

We kennen ze allemaal: films die om wraak draaien. En wat zijn die films leuk, wat genieten we als aan het einde het slachtoffer wraak neemt en de dader er goed van langs geeft. De bully die een pak slaag krijgt, wat is dat een bevrijding. Daarvoor kijken we een film. Wraak  – het tegenovergestelde van vergeving – is kennelijk heel bevredigend. Waarom eigenlijk? Misschien omdat wraak moreel gelegitimeerd geweld is? Nu mag het eindelijk: genieten van geweld. Wie weet, houden we eigenlijk best van geweld en weet zo’n film die om wraak draait dat op een slimme manier naar boven te halen zonder dat we ons daar schuldig over voelen?

Het geeft ons een goed gevoel als we zien dat iemand wordt vermoord, in elkaar geslagen of iets anders afschuwelijks overkomt, als ons eerst maar is verteld dat het een schurk is. Dan mag het.

Met andere woorden, één van de redenen waarom vergeven vaak moeilijk blijkt, is omdat we geloven in het bestaan van schurken: eendimensionale figuren zonder achtergrond die door en door slecht zijn. Vergeven heeft dan geen enkele zin, wraak blijkbaar wel. Laten we eerlijk zijn, films waarin het slachtoffer de dader vergeeft zijn veel minder spannend of spectaculair om naar te kijken dan films waarin het slachtoffer wraak neemt. Waarom is het geloof in de eeuwige hel waarin schurken voor eeuwig gestraft worden zo wijd verbreid? Omdat we graag geloven in het bestaan van schurken die onverbeterlijk zijn. In de middeleeuwen beschouwden mensen het als een van de grote genoegens van de hemel dat ze daar naar mensen in de hel mochten kijken. Eindelijk wraak. Primitief? Wij kijken dus graag naar films waarin schurken gestraft worden en zijn dus eigenlijk niet zoveel anders.

Tenminste….dat is het geval als we buitenstaander zijn. Verlangen naar wraak is iets dat vooral leeft in het hoofd van de toeschouwer, die niet echt weet hoe het is om slachtoffer te zijn. Als je met slachtoffers praat, dan ontdek je dat ze meestal helemaal geen wraak willen; ze willen gezien en gehoord worden, ze willen erkenning van hun leed. Ze wensen dat de dader beseft wat hij/zij hen heeft aangedaan. Met andere woorden: ze willen geen wraak maar gerechtigheid, en ten diepste verlangen ze naar bewustzijnsgroei bij de dader. Iets totaal anders.

Het probleem voor het slachtoffer is dat dat zelden gebeurt. Als regel ontkennen daders hun misdaden of bagatelliseren die. Denk bijvoorbeeld aan het kindermisbruik binnen de katholieke kerk. Hoeveel priesters zijn er die spijt betuigd hebben aan hun slachtoffers? Ik kan me geen enkel bericht daarover herinneren. Steeds weer het ontkennen en verdoezelen.

Als een slachtoffer wacht met vergeving tot de dader berouw toont en wroeging heeft, kan hij/zij lang wachten.

– Waarom dan toch vergeven?

Dat is in de kern heel simpel: vergeven is loslaten. Zolang je niet vergeeft, ben je nog steeds onder de invloed van de dader, wordt je leven bepaald door zijn of haar energie. Zolang je niet vergeeft ben je nog steeds slachtoffer. Vergeven doe je niet om de dader te helpen, vergeven doe je voor jezelf. Het is een daad van kracht, een daad van ik-zeggen. Je kiest er dan voor om verder te gaan met je leven, je eigen weg te volgen en je vrij te maken van de dader. Vergeven is voor jezelf opkomen.

En de dader dan? Hoe laat je die los, hoe ban je die uit je gedachten?

Besef wat een dader zichzelf aandoet. Het universum is één; die eenheid is in ons. Iemand die een ander kwetst, verbreekt zijn band met de eenheid. Een man die een vrouw misbruikt, beschadigt zijn eigen innerlijke vrouw. Een dader beschadigt iets in zichzelf. Kijken we in de ogen van daders, dan zien we geen geluk; we zien leegte, innerlijke leegte. Iedere misdaad is een verbreking van een band met jezelf: met het kind in je, met de vrouw of man in je. Het is een verbreking van de band met het universum rondom je, met je medemensen, met de natuur, met het verleden, met de toekomst. En iedere verbroken band leidt onvermijdelijk tot verlies aan levensgeluk. Daders kunnen rijk zijn, in prachtige omgevingen wonen, maar in hun ogen zie je geen geluk.

De bewustwording bij de dader waarnaar het slachtoffer verlangt…. daar zal het universum zorg voor dragen. Het zal alles doen om de heelheid te herstellen. Steeds opnieuw zal de dader prikkels krijgen om tot bewustwording en inzicht te komen. Vaak zijn daar meerdere levens voor nodig. De realiteit zet aan tot bewustwording, dit hoef je als slachtoffer niet te doen. “The best revenge is living well,” is een bekende Engelstalige uitdrukking, het is een diepe waarheid.

Laat de dader los, vergeef, leef je leven. Verspil je levensenergie niet langer aan de dader, schenk die aan je geliefden. Vergeef en maak jezelf daarmee vrij om er te zijn voor hen die jou wel verdienen. Vergeven is een daad van kracht, het is kiezen voor jezelf. Iemand die werkelijk vergeeft voelt geen medelijden met de dader, geen empathie; hij voelt kracht, hij voelt zichzelf, hij voelt: ik ga nu verder met mijn leven, en laat het niet langer bepalen door wat mij aangedaan is. Ik vergeef en dat betekent dat ik niet langer slachtoffer ben. Vergeven is je bevrijden van je slachtofferschap. Het is tegen de dader zeggen: in mij besta jij niet langer.

Daders en hun lange weg naar zelfvergeving

Daders moeten zichzelf vergeven. Dat is nodig, zonder zelfvergeving blokkeert de groei van het bewustzijn en  is er stilstand.

Dat klinkt simpel: zelfvergeving. Ik doe iets fout en denk: “ik vergeef mezelf en ga lekker verder met mijn leven.” Zo werkt het niet. De reden: zelfvergeving is pas mogelijk als je weet wat je de ander hebt aangedaan. Echt beseffen hoeveel verdriet en pijn, hoeveel leed je veroorzaakt hebt. Zolang je dat niet beseft, weet je niet voor wat je jezelf moet vergeven, en als je dat niet weet is zelfvergeving onmogelijk.

Wij zijn geneigd te denken dat naarmate een misdaad verder in het verleden ligt, de dader deze meer en meer vergeet en er minder mee zit. Tijd heelt alle misdaden. Zo is het niet: psychologisch gezien werkt het precies andersom. Het bewustzijn van ieder mens wil namelijk verder groeien, lichter worden, zich verrijken, evolueren, meegaan met de levensstroom van het universum. Een misdaad zet die groei stil: het leed van je slachtoffer is als een rivier die voor de dader ligt en het pad blokkeert, je moet er doorheen zwemmen, het ervaren van binnenuit en dan, wanneer je begrijpt wat je de ander hebt aangedaan, is zelfvergeving mogelijk.

Doet de dader dat niet en blijft hij stilstaan, dan is dat juist in het begin niet zo’n probleem – het leven lijkt gewoon verder te gaan – maar naarmate het langer duurt wordt de duisternis steeds groter. De innerlijke zon, het licht van de ziel volgt zijn pad namelijk wel. Concreet betekent dit dat de innerlijke zon langzaam aan begint te verdwijnen uit het leven van de dader. Er ontstaat daardoor een innerlijke leegte en duisternis die steeds groter wordt. En vooral als geen externe prikkels zijn die tot zelfreflectie aanzetten – bijvoorbeeld tegenslagen zoals armoede en ziekte – stopt dit proces niet. Een begane misdaad is te vergelijken met een donkere wolk die in de loop der jaren steeds groter wordt en uiteindelijk de innerlijke zon totaal verduistert. Tegen het einde van het leven zijn de ogen van de dader dan leeg en de gelaatsuitdrukking verbitterd.

Na de dood komen daders terecht in een astrale sfeer die hun innerlijke toestand weerspiegelt; een nare duistere sfeer van verlatenheid en levenloosheid. Omdat ze het contact met hun innerlijke licht verloren zijn, kunnen ze ook geen licht en schoonheid creëren. Vroeg of laat beginnen ze zich af te vragen hoe ze zichzelf kunnen bevrijden en beginnen ze zich open te stellen voor de raad van gidsen.

Het probleem daarbij is dat daders hun slachtoffers vaak niet als menselijk beschouwen en altijd als minderwaardig, meestal op basis van een heilige ideologische overtuiging die niet zomaar losgelaten wordt. De slavenhouders van vroeger waren er helemaal van overtuigd dat slaven, alleen omdat ze een andere huidskleur hadden, meer dieren dan mens waren. En dus meenden ze het recht te hebben om over hen de baas te spelen, vaak met veel wreedheid. Mannen hebben eeuwenlang de overtuiging gehad dat ze superieur zijn aan vrouwen, en velen geloven dat nog. En dus zijn zij de meesters van de schepping en mogen ze vrouwen onderwerpen en tot gehoorzaamheid en seksuele slavernij dwingen. De nazi’s beschouwden anderen als ‘Untermenschen’ en meenden daarom dat het een goede zaak was die massaal te vermoorden. Vrijwel iedere ideologie gaat er van uit dat bepaalde mensen beter zijn dan anderen, en dus hebben ‘de goeden’ het recht ‘de slechten’ wat aan te doen.

Ideologische overtuigingen zitten vaak zo diep dat ze in de astrale sfeer ook niet losgelaten kunnen worden.  Reïncarnatie als slachtoffer is dan de enige oplossing. Door een leven als slachtoffer te ervaren kan het perspectief van het slachtoffer van binnenuit ervaren en verinnerlijkt worden. Dit is geen straf: het zorgt juist voor de bevrijding van het verstikkende wereldbeeld van de dader. En pas dan is er het begrip voor het slachtoffer dat zelfvergeving mogelijk maakt.

Het wereldbeeld van een dader is altijd een gevangenis voor het bewustzijn. Ieder wereldbeeld dat een rechtvaardiging biedt voor het mishandelen van een ander ontkent de innerlijke eenheid van het leven. Als je iets buiten je gewelddadig behandelt, onderdruk je ook iets in jezelf en beperk je je eigen bewustzijn.
Het is de innerlijke eenheid van het leven die de groei van het bewustzijn mogelijk maakt. Het is die innerlijke eenheid die er voor zorgt dat het bewustzijn steeds weer nieuwe vormen en nieuwe ervaringen kan opzoeken.

Drie wegen

Als de dader eindelijk beseft wat hij/zij het slachtoffer heeft aangedaan, zijn er drie mogelijkheden.

1)  De dader vergeeft zichzelf
Het universum zal iemand die zichzelf vergeeft altijd de kans geven om dingen goed te maken. Zelfvergeving leidt in de uiterlijke wereld altijd tot de opbloei van iets moois. Het innerlijke licht van zelfvergeving is scheppend. Het zijn vaak mensen die voor sociale en maatschappelijke veranderingen zorgen. Strijders voor gelijke rechten en samenwerking. Dappere mensen die de strijd aangaan tegen maatschappelijk onrecht.

2) De dader vergeeft zichzelf niet
Overweldigd door de pijn van zijn slachtoffers blijft de dader vast zitten in zijn schuldgevoel, blijft zichzelf straffen en komt niet tot iets positiefs. Dit is een hele nare situatie. Wat dan het beste helpt is vergeving van de kant van de slachtoffers. Als de dader werkelijk beseft dat zijn slachtoffers hem vergeven en ziet dat zijn slachtoffers hun weg hebben voortgezet en hem aanmoedigen ook verder te gaan, komt er meestal beweging in de situatie.

3) De dader distantieert zich van zichzelf
Dit is een hele onwenselijke situatie die jammer genoeg vaak voorkomt. Een dader kiest ervoor een slachtofferleven te ervaren maar blijft daar met zijn bewustzijn in hangen. Hij erkent de dader in zichzelf niet. De dader in zichzelf wordt dan in de buitenwereld geplaatst en kan op allerlei zaken geprojecteerd worden, er vindt geen integratie plaats, geen innerlijke heelwording. Hij glijdt dan als het ware van het ene dualistische wereldbeeld naar het andere. Eerst is er een geloof in de minderwaardigheid van slachtoffers, daarna in kwade krachten buiten zichzelf.

Zo ontstaat een heilig geloof in kwade krachten buiten zichzelf, krachten die vervolgens bestreden dienen te worden. De psychologische oorsprong van veel complottheorieën is dat veel mensen hun innerlijke dader niet erkennen en projecteren op iets buiten hen. Dit is een situatie waar veel mensen in zitten en de oorzaak van veel ellende in de wereld; het geloof in dualiteit versterkt de bestaande dualiteit, geloof in machtige daders creëert een energetische ruimte waarin dit soort daders zich kunnen manifesteren. De buitenwereld volgt energetisch op de binnenwereld.
Er wordt zo een zichzelf in standhoudend dualistisch wereldbeeld gecreëerd dat bijna niet meer gerelativeerd kan worden. Een gebrek aan innerlijke integratie, bijvoorbeeld tussen het mannelijke en het vrouwelijke of tussen dader en slachtoffer, heeft altijd een dualistisch wereldbeeld tot gevolg.

Gelukkig is er een oplossing: jezelf liefhebben.

Jezelf liefhebben

Zelfvergeving is uiteindelijk liefde voor jezelf; als je jezelf liefhebt, dan vergeef je jezelf. Jezelf liefhebben betekent de bereidheid alles in jezelf liefdevol aan te zien en in het licht te zetten. Zowel dader als slachtoffer. Je bent dader geweest, je bent slachtoffer geweest – en misschien wel beiden tegelijk. Je bent machtig geweest en je bent machteloos geweest. Alles ben je geweest, alles is in jou.

Jezelf liefhebben betekent zowel de dader als het slachtoffer in jezelf liefhebben.

Zolang je gelooft in daders buiten je, ontken je de innerlijke eenheid van het universum. Zolang je de innerlijke eenheid van het universum ontkent, ontken je je eigen innerlijke eenheid. Het ontkennen van je eigen innerlijke eenheid is een teken van gebrek aan zelfliefde. Vaak is dit het verwerpen van de dader in jezelf, het kan zich ook uiten in minachting van het slachtoffer in jezelf, hetgeen zich uit in minderwaardigheidsgevoelens en een gebrek aan zelfliefde.

Veel mensen minachten zichzelf omdat ze over zich heen hebben laten lopen, zich hebben laten misbruiken en denken dat het aan hen ligt. We leven in een wereld waarin zwakte geminacht wordt, met als gevolg dat mensen die kwetsbaar zijn zichzelf minachten.

Denk aan het slachtoffer in je, denk aan alle keren dat je anderen over je heen hebt laten lopen of erger. Misschien ben je wel geslagen, misbruikt en beroofd, wie weet. En in vorige levens zijn er vast nog wel ergere dingen gebeurd. Ga naar dat bange deel, dat zich verbergt en minderwaardig voelt. Heb het lief, troost het en laat er liefde naar toe stromen. Het is een deel van jou, een heel gevoelig en kwetsbaar deel, en daarom o zo kostbaar. Het geeft een diep begrip voor anderen, een diep inzicht. Het is een bron van empathie en liefde. Accepteer het, heb het lief. En besef dat je op een heel diep niveau gekozen hebt om dit te ervaren. Het hoort bij het menszijn, het maakt je compleet.

Er bestaan oefeningen waarbij je in de spiegel kijkt en mooie positieve dingen over jezelf moet zeggen: positieve affirmaties. Dat is prima, maar doe nu eens het volgende: kijk eens in de spiegel en zeg “je bent een sukkel, je hebt vaak over je heen laten lopen, maar toch hou ik heel veel van je.” Echt leren nee zeggen begint met liefde te voelen voor het deel dat zwak, kwetsbaar en gevoelig is. Het deel dat door deze wereld als zwak wordt beschouwd. Er zit zoveel moois in dat deel. Heb het lief en het zal tot bloei komen. Minacht dat deel niet langer maar heb het lief. Besef dat er in deze wereld een enorm tekort is aan het zachte, aan het zwakke, het gevoelige. Kwetsbaar zijn is een teken van innerlijke schoonheid. Kijk maar naar de wereld rondom je, alles wat mooi is, is kwetsbaar.

Denk dan aan de dader in je.

Hoe vaak heb je anderen wellicht onbedoeld gekwetst? En hoe vaak heb je dat in je fantasie gedaan, of deed je in je dromen gewelddadige dingen. Dingen die je in je fantasie doet, of in je dromen, hebben vaak te maken met vorige levens. Accepteer dat dat zo is. Ga in een bos lopen, alleen, en stel je voor dat je een boom bent. Iedere wortel is een vorig leven en allemaal zijn ze verbonden met de aarde. Verbind je dan met de wortels die verbonden zijn met een daderleven. Ook die wortels voeden je, ook die geven energie en kracht. Ook die hebben jouw aandacht en liefde nodig. Laat liefde naar al die wortels, naar al die daders in jou stromen.

Tot slot: heelwording

Door te accepteren dat je zowel dader als slachtoffer bent geweest en beiden lief te hebben, ontstaat er een energetische ruimte in je waarin dader en slachtoffer elkaar kunnen ontmoeten en vergeven. Dit is zelfvergeving. Dit is heelwording, dit is menswording: je menselijkheid accepteren, accepteren dat je zowel dader als slachtoffer bent.  De macht en de energie van de dader gaat nu samenwerken met de empathie die aan de slachtofferkant ontwikkeld is. Het resultaat is een liefdevol scheppend mens; iemand die anderen verlicht vanuit begrip en mededogen.

Iemand die zichzelf liefheeft en vergeeft zal ook zijn medemensen zo benaderen. De kunstmatige dualiteit van deze wereld wordt niet langer bekrachtigd. In plaats daarvan wordt een nieuwe energie bekrachtigd: een energie die de harmonie en eenheid herstelt op deze wereld en een geloof in liefde verspreidt.

Heb de dader lief, heb het slachtoffer lief. Als je dat doet en beiden zich gesteund voelen door jouw liefde kunnen ze elkaar in de ogen zien en is zelfvergeving mogelijk. Er ontstaat dan een innerlijke stroom; een leven vanuit de ziel. De ziel kan alleen door de persoonlijkheid heen stromen als er innerlijke harmonie is. De manifestatie van die innerlijke harmonie creëert een nieuwe wereld, een nieuwe aarde. Een wereld waarin mensen in harmonie leven met elkaar en met de planten, dieren en de aarde zelf. Het tijdperk waarin de mens zich gescheiden ziet van de natuur eindigt dan.
De heel geworden mens is een scheppende mens, een helende mens.

© Gerrit Gielen

---